Arnavutluğa ilk ziyaretimi 2014 yılında gerçekleştirmiştim. Tiran’daki ikinci günümde arkadaşlarımla dolaşırken meydandaki bir heykel dikkatimi çekti ve bu kim sorusunu sorma gafletinde bulundum. Arnavutluk’un yerlisi olan arkadaşlarım hiddetle nasıl yani ? Arnavutluk’u Osmanlı Devleti’nden 25 yıl boyunca koruyan Skanderbeg’i gerçekten tanımıyor musun ? Size okulda tarih dersinde ne öğretiyorlar ? gibi sorular sormaya başladılar. Tarih bilimini çok sevmeme ve göreceli olarak Türk tarihi konusunda ortalamanın üstünde okuma yaptığımı hesaba katarsak arkadaşlarımın bu söylemi beni gerçekten rahatsız etmişti.
Kablosuz ağ erişimi olan bir mekana gider gitmez kimdir bu Skanderbeg diye hemen bir araştırma yapmaya başladım. Bir de ne göreyim ! Benim tanımadığım, hatta ilk başta önemsemediğim İskender Bey, Osmanlı’nın Yükselme Dönemi olarak sayılan dönemide dahil 25 yıl boyunca hem II. Murat’ın hem de Fatih’in komutanlarını yaptığı savaşlarda yenmiş, yetmemiş Arnavutluk’un toprak bütünlüğünü bir birlik kurarak(bkz: leaguge of lezha)sağlamış ve dönemin Papası 3. Calixtus tarafından Kutsal Denizin Başkomutanı ( Captain General of the Holy See, bkz. Adriyatik Denizi) Ünvanı verilmiş bir savaş dehasıymış !
Peki kim bu İskender Bey ? Ne yapmış ? Nasıl Arnavutlar’ın Ulusal kahramanı olmuş derseniz de bu soruların tarihsel detayları için sizi hemen aşağıya alayım.
Gjergj Kastrioti 1405 yılında, Arnavut bir feodal beyin en küçük oğlu olarak dünyaya geliyor. 1415’te Edirne’ye gönderiliyor ve Enderun’da askeri eğitim almaya başlıyor.
Bu zamanlarıyla ilgili pek fazla bir kayıt bulunmuyor. Çok kısa bir zamanda Sultan tarafından (II. Murad) kendisine günümüz Bulgaristan’ından ve Kuzey Makedonya’sından tımarlar veriliyor.
Babası John Kastrioti 1428–1436 yılları arasında Osmanlı yönetimine karşı iki defa ayaklanıyor. Sinan Paşa tarafından bu ayaklanmalar bastırılıyor ve babasının topraklarına el konuluyor. İskender Bey bu ayaklanmalara katılmıyor ve 1443 yılına kadar Osmanlı Devleti’ne hizmet ediyor.
Hunyadi Yanoş ( János Hunyadi ) önderliğindeki haçlı ordusuyla yapılan Niş Muharebesi’nden önce ya da bu savaş sırasında 300 adamıyla beraber Osmanlı Kuvvetleri’ni terk ediyor ve doğum yeri olan Kruja (Akçahisar) şehrine gidiyor. İskender Bey Sultanın adına Kruja valisine sahte bir mektup yazıyor ve bu mektupla beraber şehrin yönetimini ele geçiriyor. 2 Mart 1444 yılında Leş Birliği’ni kuruyor ve böylelikle yerel Arnavut ve Sırp beyleriyle beraber Osmanlı Devletine karşı güçlü bir ittifak hayata geçiyor.
1444 yazında 30.000 kişilik kuvvetiyle Ali Paşa, Sultan Murad tarafından Arnavut isyanını bastırmak üzere görevlendiriliyor. Torvioll Ovası denilen bölgede Osmanlı kuvvetlerini karşılayan İskender Bey 15.000 kişilik askeri gücüyle bu muharebeden galip çıkıyor. İskender Bey’in sadece piyadelerden oluşan kuvvetlerini gören Ali Paşa, hızlı bir galibiyet için süvariler ile saldırıyor, Osmanlı süvarileri İskender Bey’in piyadeleri tarafından geri püskürtülüyor. Burada Enderun’da yetişmesinden dolayı Osmanlı kuvvetlerinin uyguladığı askeri taktikleri de bilen İskender Bey, geri çekilen süvarileri kovalamayarak, Osmanlı kuvvetlerinin uygulayabileceği hilal taktiğini ve muhtemel bir yenilgiyi engelliyor. Süvari atağından sonra topyekûn saldırıya geçen Ali Paşa’nın kuvvetleri ile İskender Bey’in piyadeleri savaşmaya başlıyor. Yazının başında geçen deha burada bir kez daha kendisin gösteriyor aslında. Konvansiyonel savaşlarda savaş alanını belirlemek her zaman bir avantaj olmuştur. İskender Bey’de Osmanlı kuvvetlerini kendi istediği bir noktada karşılayarak, avantajı bu anlamda lehine çeviriyor. Osmanlı kuvvetlerini 3 hat oluşturmaya(savaş alanı sadece 4km genişliğindedir) zorluyorve bu kuvvetlerin sadece üçte biri ile aynı anda savaşıyor. Tabii ortada bir de sürpriz etkeni mevcut. İskender Bey süvarilerini sağlı sollu olarak tepelere gizlemesi. Meydan savaşı başladıktan sonra devreye giren bu süvariler, Osmanlı kuvvetlerinin önce sağ kanadını daha sonra sol kanadını yarıyor ve Ali Paşa’nın kuvvetlerini saf dışı bırakıyor. Savaş sonucunda 20 binden fazla Osmanlı askeri hayatını kaybederken, İskender Bey’in kuvvetlerinden 5 binin altında kişi yaşamını yiritiyor.
Bu savaşı zaferle kazanan İskender Bey, Kruja’ya geri çekiliyor. Hala Macarlar ve Hunyadi Yanoş’a odaklanan Osmanlı ise 1445–1448 yılları arasında Firuz Paşa komutasında göreceli olarak küçük olan 3 orduyu isyanı bastırmak için İskender Bey’in üzerine yolluyor. Vur-kaç taktikleri kullanan İskender Bey bu orduları da alt ediyor. 1448 yılının ilkbaharında Sultan Murat’ın kendisi en az 50.000 kişilik bir kuvvetle İskender Bey’in üzerine yürüyor. Sultan Murad’ın kuvvetleri, Mayıs ayında bölgede önem arz eden Svetigrad(Kocacık) kalesini kuşatana kadar İskender Bey’in vur kaç saldırılarına maruz kalıyor. Hunyadi Yanoş’un Osmanlı topraklarına girmesiyle kuşatmayı kaldıran Sultan Murat, Yanoş’un üzerine yürüyor ve Ekim ayında iki ordu arasında 2. Kosova Muharebesi gerçekleşiyor. Kosova Muharebesi’nden sonra tekrardan Arnavutluk’a odaklanabilen Osmanlı Devleti 1449 yılında Berat Kalesini ele geçiriyor. 1450 yılında Sultan Murat, Arnavutluk’a gelerek İskender Bey’in yönetim şehri olan Kruja Kalesi’ni kuşatıyor. Güçlerinin büyük kısmını kalenin dışarısına çıkartan İskender Bey, şehrin yönetimini kendi atadığı bir valiye bırakıyor. Şimdi içinizden geçen kesin adam başka şehre kaçtı, şehri teslim etti olacaktır ama öyle olmamış. İskender Bey dışarıya çıkarttığı bu süvarilerle ne zaman Osmanlı Kuvvetleri kaleye yaklaşsa, onlara arkadan saldırmaya başlıyor ve kaçıyor. Bu durum böyle 5 ay boyunca devam ediyor ve kış gelince de Sultan Murat kuşatmayı kaldırarak Edirne’ye geri dönüyor. Bu arada belirtmekte yarar var, Osmanlı kuvvetleri yaklaşık 100.000 kişiden oluşuyor. Sultan Murat Edirne’ye döndükten kısa bir süre sonra vefat ediyor ve tahta II. Mehmet geçiyor. II.Mehmet ile olan kısım için ikinci bölümü beklemeniz gerekecek.
